Arystoteles: Tylko bogowie i dzikie bestie żyja poza wspólnota polis, ludzie natomiast nie są samowystarczalni i swoje potrzeby realizują tylko z pomocą innych.

Piramida Masłowa

Instytucje

Mniej lub bardziej sformalizowane i zorganizowane sposoby działania pozwalające rozwiązywać społeczeństwu najważniejsze problemy życia zbiorowego
? rodzina
? edukacyjne i rozwojowe
? ekonomiczne
? polityczne
? prawne
kulturowe i religijne

Zbiorowość społeczna

Skupienie ludzi posiadających jakąś więź społeczną

Zbiór społeczny

pewna liczba osób posiadających wspólna cechę ale nie posiadająca więzi społecznej, powstaje w umiśle zewnętrznego obserwatora

Zbiorowość społeczna - tabela

Pojęcie, modele i funkcje rodziny

Rodzina ? podstawowa, pierwotna i mała grupa społeczna składająca się z rodziców, ich dzieci (także adoptowanych) i krewnych. Opiera się na więzi małżeńskiej, rodzicielskiej i na pokrewieństwie.

Pokrewieństwo - to więź między osobami, polegająca na pochodzeniu od wspólnego przodka.

Powinowactwo - to stosunek prawno rodzinny łączący jednego małżonka z krewnymi drugiego.

Rodzina definicja

Pierwotna, mało sformalizowana grupa społeczna, więź łącząca członków ma charakter pokrewieństwa i powinowactwa.

Rodzina tradycyjna

? chłopskie i robotnicze rodziny
? sztywny podział ról
? głowa rodziny i żywiciel - ojciec
? matka prowadzi dom
? wielodzietność
? posłuszne dzieci, pomagające rodzicom, często finansowo
? wczesne kończenie szkoły przez dzieci

Rodzina partnerska

? inteligenckie rodziny
? pracują obydwoje małżonkowie
? obydwoje dbaja tak samo o gospodarstwo
? obydwoje wychowują dzieci
? samodzielność dzieci

Funkcje rodziny

funkcja prokreacyjna - dostarczenie społeczeństwu nowych członków
funkcja socjalizacyjna - przysposobienie do życia
funkcja opiekuńcza - zapewnienie materialnego i emocjonalnego wsparcia
funkcja ekonomiczna - tworzenie wspólnego gospodarstwa domowego
funkcja emocjonalna - zaspokojenie potrzeb emocjonalnych
funkcja rekreacyjna - zaspokojenie potrzeb odpoczynku i zabawy
funkcja stratyfikacyjna - decydowanie o pozycji społecznej członków rodziny
funkcja kulturowa ? przekazywanie dziedzictwa kulturowego, stylu życia

Pokolenie

Zbiorowość ludzi urodzonych w tym samym czasie i mających podobne doświadczenia, problemy i oczekiwania

Małżeństwo

Trwały i równoprawny związek kobiety i mężczyzny, który powstaje na mocy ich zgodnych i dobrowolnych oświadczeń złożonych przed duchownym lub kierownikiem urzędu cywilnego w obecności dwóch świadków

Ślub cywilny

Jest zawierany w urzędzie

Ślub konkordatowy

Jest zawierany w kościele, bez potrzeby uprawomocnienia (kościelny+cywilny), po konkordacie 1993 roku
konkordat: (łac. concordatus - uzgodniony) umowa zawierana między papieżem jako zwierzchnikiem kościoła a zwierzchnikiem danego państwa; reguluje stosunki między władzą świecką a kościelną

? konkordat warmiński 1122r.
? konkordat III RP 1993r.

Przeszkody prawne małżeństwa

? niepełnoletność
? pobranie się pod nagłym impulsem, musi upłynąć miesiąc
? zbyt bliskie pokrewieństwo
? ubezwłasnowolnienie np. choroba psychiczna
? bigamia

Stosunek do majątków

małżonkowie mogą się zdecydować na ograniczenie wspólnoty majątkowej, musza do tego podpisać umowę w formie aktu notarialnego; przed zawarciem małżeństwa nazywa on się intercyzą

Przyczyny rozpadu małżeństwa

? śmierć
? rozwód
? separacja (małżonkowie nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa)

Prawa i obowiązki małżonków

? wspólne pożycie
? wzajemna pomoc i wierność
? współdziałanie dla dobra rodziny
? zaspokojenie potrzeb rodziny
? podejmowanie wspólnie decyzji w istotnych sprawach

Tendencje w funkcjonowaniu współczesnej rodziny

- wzrost liczby rozwodów
- mała liczba dzieci
- wzrost liczby związków pozamałżeńskich i usankcjonowanie ich przez prawo
- upowszechnia się partnerski typ rodziny

Problemy współczesnej rodziny w Polsce

- trudności ekonomiczne (brak pracy, brak mieszkania)
- pracoholizm powodujący rozpad życia rodzinnego
- naruszenie tradycyjnych ról powodujące czasem frustracje
- alkoholizm i przemoc w rodzinie
- zdrady (kontakty pozamałżeńskie)
- konflikty pokoleniowe wywołane tempem zmian, m.in. obyczajowych

Podstawowe środowiska społeczne

Środowisko społeczne to układ elementów otoczenia ważnych dla życia i zachowania się człowieka. Podstawowymi środowiskami społecznymi są: rodzina, grupa rówieśnicza, szkoła, środowisko lokalne, zakład pracy.

Modele rodziny

- ze względu na liczbę partnerów:

? monogamiczna ( związek jednego mężczyzny i jednej kobiety)
? poligamiczna (jest to forma małżeństwa, w której osób jednej płci może być więcej. Może to być związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami lub związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami).

Bigamia ? pozostawanie w związku małżeńskim z dwiema osobami. W kręgu kultury łacińskiej bigamia, co do zasady stanowi przestępstwo. W niektórych krajach (m.in. islamskich) bigamia i poligamia jest legalna.

- ze względu na obszar wyboru małżonka (środowisko społeczne):

? endogamiczna ? małżeństwo w obrębie jednej grupy społecznej
? egzogamiczna ? małżeństwo w obrębie różnych grup społecznych

- ze względu na kryterium poważania i władzy:

? patriarchalna
? matriarchalna
? partnerska

- ze względu na wielkość:

? nuklearna (mała, dwupokoleniowa) ? dwójka partnerów i wychowywane potomstwo
? wielka (wielopokoleniowa) - gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami

Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw. alternatywne formy rodziny takie jak:

? rodzina niepełna - w której dziecko jest wychowywane przez jednego z rodziców.
Taki typ rodziny powstaje na skutek świadomej decyzji matki, długotrwałej i drugiego z rodziców.

? rodzina zastępcza - forma prawnej opieki nad dzieckiem z domu dziecka
? rodzina zrekonstruowana - uzupełniona w wyniku nowego związku małżeńskiego osamotnionego współmałżonka
? rodzina homoseksualna ( rodzicielstwo lesbijek i gejów) - fakt wychowywania dzieci przez rodziców homoseksualnych lub biseksualnych.

Rodzina w świetle prawa.

Wg prawa początkiem rodziny jest akt zawarcia małżeństwa. Małżeństwo - to trwały i równoprawny związek kobiety i mężczyzny, który powstaje na mocy ich zgodnych i dobrowolnych oświadczeń przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed duchownym (ślub kościelny), przy czym duchowny w ciągu 5 dni musi zawiadomić urząd stanu cywilnego.

? związek małżeński mogą zawrzeć osoby pełnoletnie, jeżeli nie występują przeszkody prawne (np. ubezwłasnowolnienie, czy zbyt bliskie pokrewieństwo).Ustanie małżeństwa następuje wskutek śmierci jednego ze współmałżonków albo rozwodu; a rozwód orzeka sąd, gdy stwierdzi ? zupełny i trwały rozkład pożycia ?.

W momencie zawarcia małżeństwa powstaje tzw. wspólnota majątkowa, ale można uregulować kwestie majątkowe przed ślubem umową (tzw. intercyza). Instytucja separacji rodzi podobne do rozwodu skutki, z jednym wyjątkiem ? małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa.

Konkubinat ? to związek dwojga ludzi, którzy razem mieszkają i prowadzą wspólne gospodarstwo, ale nie zawarli formalnie związku małżeńskiego.