Ochrona praw cz³owieka w Polsce | wos.org.pl
start.png
onas.png
polecamy.png
kursy.png
matura.png
kontakt.png
Wiadomo¶ci
Sprawdzony sposób na zdanie matury z WOS-u

 
Materia³y na e-mail
¦ci±gnij omówione tematy na now± maturê z WOS-u (za darmo)

Email
Imiê
 
Ochrona praw cz³owieka w Polsce PDF Drukuj Email

Konstytucja Rzeczpospolitej a Prawa Cz³owieka

- Demokratyczna Polska zapewnia swoim obywatelom poszanowanie praw cz³owieka oraz praw obywatelskich. Gwarancje takie zawarte s± w aktach prawnych, spo¶ród których najwiêksze znaczenie ma Konstytucja RP, uchwalona w 1997 roku. Zgodnie z ni±, "przyrodzona i niezbywalna godno¶æ cz³owieka stanowi ¼ród³o wolno¶ci i praw cz³owieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowi±zkiem w³adz publicznych". Konstytucja RP zapewnia tak¿e obywatelom nale¿±cym do mniejszo¶ci narodowych i etnicznych "wolno¶æ zachowania i rozwoju w³asnego jêzyka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju w³asnej kultury".

- Regulacja konstytucyjna po¶wiêcona problematyce praw cz³owieka jest bardzo rozbudowana. Przede wszystkim ujêta zosta³a w rozdziale II Konstytucji RP. Jednak przepisy odnosz±ce siê bezpo¶rednio do statusu jednostki zawarte s± równie¿ we wstêpie (preambule), rozdziale I (Rzeczpospolita) oraz XI (Stany nadzwyczajne).

- Prawa o wolno¶ci zapisane w Konstytucji RP zosta³y podzielone na prawa i wolno¶ci cz³owieka ? przys³uguj±ce wszystkim ludziom oraz prawa i wolno¶ci obywatela ? przys³uguj±ce tylko obywatelom polskim.

Zaskar¿enie na drodze s±dowej

- Ka¿dy obywatel ma prawo zastosowania ¶rodka odwo³awczego w postaci rewizji czy za¿alenia.

- S±dy rejonowe rozstrzygaj± wiêkszo¶æ spraw karnych, cywilnych, rodzinnych, opiekuñczych, gospodarczych z zakresu prawa pracy i ubezpieczeñ spo³ecznych.

- S±dy okrêgowe stanowi± pierwsz± instancjê w sprawach o zbrodnie, o ochronê praw autorskich, dóbr osobistych, rozwodów itp. Oraz kontroluj± i rozpatruj± prawid³owo¶æ podjêtych rozstrzygniêæ s±dów rejonowych, jako II instancja.

- Od orzeczeñ s±dów okrêgowych mo¿na siê odwo³aæ do s±du apelacyjnego.

- Rozpoznawanie kasacji orzeczeñ s±dowych oraz nadzór nad dzia³alno¶ci± innych s±dów w zakresie orzekania nale¿y do S±du Najwy¿szego.

Skarga do Trybuna³u Konstytucyjnego

- Prawo do wyst±pienia ze skarg± konstytucyjn± przewiduje artyku³ 79 ustawy 1 Konstytucji RP.

- Szczegó³owe uregulowania zawiera ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym.

- Skargê konstytucyjn± sporz±dziæ dla skar¿±cego wy³±cznie adwokat lub radca prawny.

- Jej przedmiotem mo¿e byæ wy³±cznie akt normatywny. W skardze konstytucyjnej mo¿na kwestionowaæ tylko regulacjê prawn±, która by³a podstaw± danego orzeczenia.

- Trybuna³ konstytucyjny rozpoznaje takie skargi konstytucyjne, które zwi±zane s± z naruszeniem praw lub wolno¶ci okre¶lonych w Konstytucji RP

- Skargê nale¿y z³o¿yæ do Trybuna³u Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej w ci±gu 3 miesiêcy od dnia dorêczenia skar¿±cemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygniêcia.

- Skarga musi zawieraæ informacje ogólne (miejsce i datê sporz±dzenia, imiê, nazwisko i adres skar¿±cego oraz jego pe³nomocnika), okre¶lenie przedmiotu skargi konstytucyjnej (dok³adne okre¶lenie skar¿onego aktu normatywnego oraz wskazanie przepisów konstytucji, które zosta³y naruszone), okre¶lenie podstawy skargi konstytucyjnej (m. in. Wskazanie orzeczenia organu w³adzy publicznej, z którym skar¿±cy ³±czy naruszenie przys³uguj±cych mu praw oraz wolno¶ci osobistych, przedstawienie argumentów wskazuj±cych na ostateczny charakter orzeczenia oraz dowodz±cych i¿ skar¿±cy wyczerpa³ wszystkie przys³uguj±ce mu ¶rodki zaskar¿enia i odwo³awcze) oraz uzasadnienie zarzutu niezgodno¶ci z konstytucj±.

Wniosek o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich

- Ka¿dy obywatel ma prawo wyst±pienia do Rzecznika Praw Obywatelskich, z wnioskiem o pomoc w obronie swoich wolno¶ci lub praw naruszonych przez organy w³adzy publicznej.

- O pomoc mo¿e zwróciæ siê obywatel, cudzoziemiec, który znajduje siê na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a tak¿e osoba prawna, organizacje spo³eczne i organ samorz±du.

- Rzecznik Praw Obywatelskich mo¿e tak¿e podj±æ czynno¶ci z w³asnej inicjatywy.
- Rzecznik mo¿e wybraæ jeden z trzech trybów dzia³ania: samodzielnie prowadziæ postêpowanie wyja¶niaj±ce, zwróciæ siê o zbadanie sprawy do organów nadzoru lub prokuratury lub zwróciæ siê do Sejmu o zlecenie NIK-owi przeprowadzenia kontroli okre¶lonej sprawy.

- Prowadz±c w³asne postêpowanie, rzecznik ma prawo zbadaæ ka¿d± sprawê na miejscu, za¿±daæ z³o¿enia wyja¶nieñ i przedstawienia akt ka¿dej sprawy prowadzonej przez organy administracji pañstwowej, organizacje spo³eczne, samorz±dowe, osoby prawne itd.

- Zakres uprawnieñ RPO nie obejmuje podejmowania decyzji w sprawie naruszenia praw obywatelskich.

- Rola rzecznika polega na zwracaniu uwagi na przypadki naruszania praw i wolno¶ci obywateli oraz wszczynania przewidzianych przez prawo trybów postêpowania, zmierzaj±cych do usuniêcia nieprawid³owo¶ci

- Mo¿e on wystêpowaæ do w³a¶ciwych organów z wnioskiem o podjêcie odpowiedniej inicjatywy ustawodawczej b±d¼ wydanie lub zmianê aktów prawnych ni¿szych ni¿ ustawa.

- Rzecznik Praw Obywatelskich ma równie¿ prawo zwróciæ siê do Trybuna³u konstytucyjnego o uznanie aktu normatywnego lub przepisu za sprzeczny z Konstytucj±.
-
Mo¿e tak¿e formu³owaæ i przedstawiaæ odpowiednim organom opinie i wnioski dotycz±ce ich dzia³alno¶ci, je¶li s± one zwi±zane ze sfer± praw i wolno¶ci cz³owieka.

- Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich powinien zawieraæ: informacje ogólne (imiê i nazwisko, adres), okre¶lenie przedmiotu wniosku oraz potwierdzenie zasadno¶ci zarzutów.
Polska przed Europejskim Trybuna³em Praw Cz³owieka w Strasburgu
- Prawo wniesienia skargi indywidualnej ma ka¿da osoba fizyczna, organizacja pozarz±dowa lub grupa osób, które s± ofiarami naruszenia praw zawartych w Konwencji i protoko³ach.

- Skarga do Europejskiego Trybuna³u Praw Cz³owieka w Strasburgu powinna zawieraæ strony postêpowania (skar¿±cy oraz przeciwko komu kierowana jest skarga), o¶wiadczenie dotycz±ce stanu faktycznego, o¶wiadczenie o domniemanych naruszeniach konwencji wraz z uzasadnieniem, o¶wiadczenie dotycz±ce ¶rodków odwo³awczych podjêtych przed w³adzami pañstwowymi, o¶wiadczenie dotycz±ce ¿±dañ skar¿±cego, o¶wiadczenie dotycz±ce postêpowania przed innymi organami miêdzynarodowymi jak równie¿ wykaz za³±czonych dokumentów, datê oraz podpis.

Skarga do Komitetu Praw Cz³owieka ONZ

- Ka¿dy obywatel, którego pañstwo ratyfikowa³o Miêdzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz pierwszy artyku³ protoko³u fakultatywnego, mo¿e zwróciæ siê do Komitetu Praw Cz³owieka z indywidualn± pro¶b± o rozpatrzenie skargi dotycz±cej naruszenia jego praw

- W razie stwierdzenia dopuszczalno¶ci, czy zasadno¶ci skargi, komitet mo¿e za¿±daæ wyja¶nieñ od pozwanego pañstwa oraz zwróciæ siê z pro¶b± o naprawienie szkody.

- Komitet nie posiada jednak ¿adnych mo¿liwo¶ci prawnych, by wyegzekwowaæ respektowanie praw zapisanych w paktach.

- Skuteczno¶æ wystêpowania do komitetu wynika jednak z wysokiego autorytetu jego opinii na arenie miêdzynarodowej.
Pocz±tki dzia³alno¶ci organizacji obywatelskich
Procesy demokratycznych przemian w Polsce, które mia³y miejsce pocz±wszy od roku 1989 umo¿liwi³y Polsce, pe³n± akceptacjê miêdzynarodowych regulacji w dziedzinie ochrony praw cz³owieka. Efektem tych zmian by³o ratyfikowanie wielu umów oraz przyjêcie miêdzynarodowych procedur kontrolnych. Pierwsze organizacje i ruchy obywatelskie, stawiaj±ce sobie za cel dzia³ania, obronê praw cz³owieka, zaczê³y powstawaæ po uchwaleniu aktu koñcowego KBWE w 1975 roku. Jednym z nich by³ Komitet Obrony Robotników (KOR), powsta³y w reakcji na represje w³adz pañstwowych wobec uczestników protestu robotniczego w czerwcu 1976 roku. G³ównym zadaniem KOR by³o finansowe i prawne wspieranie prze¶ladowanych robotników. Kolejnym ugrupowaniem opozycyjnym by³ Ruch Obrony Praw Cz³owieka i Obywatela (ROPCiO), dzia³aj±cy w latach 1977-1981. Ruch widzia³ mo¿liwo¶æ realizacji stawianych sobie celów poprzez zmiany ustrojowe, zmierzaj±ce do budowy pañstwa obywatelskiego oraz uniezale¿nienie Polski od wp³ywów ZSRR. Spo¶ród powsta³ych wówczas organizacji dzia³a do chwili obecnej Komitet Helsiñski w Polsce, który od momentu powo³ania w 1982 roku kontroluje przestrzeganie praw cz³owieka i podstawowych wolno¶ci, gwarantowanych w przyjêtych przez Polskê umowach miêdzynarodowych oraz dokumentach KBWE/OBWE. Pogarszaj±ca siê pod koniec lat 70. sytuacja polityczna i ekonomiczna kraju doprowadzi³a m.in. do utworzenia przez opozycyjnych dzia³aczy Wolnych Zwi±zków Zawodowych. W rezultacie kierowanego przez zwi±zki strajku w Stoczni Gdañskiej w 1980 roku by³o utworzenie, za zgod± w³adz, Niezale¿nego Samorz±dnego Zwi±zku Zawodowego "Solidarno¶æ". Prowadzenie w Polsce stanu wojennego w grudniu 1981 roku zahamowa³o oficjaln± aktywno¶æ organizacji obywatelskich i pracowniczych, zmuszaj±c je do prowadzenia w podziemiu dzia³alno¶ci na rzecz praw cz³owieka. Wyrazem uznania spo³eczno¶ci miêdzynarodowej dla poczynañ opozycji demokratycznej w Polsce by³o przyznanie w 1983 roku Pokojowej Nagrody Nobla przywódcy "Solidarno¶ci" i pó¼niejszemu prezydentowi Rzeczypospolitej - Lechowi Wa³êsie.
Organizacje pozarz±dowe dzia³aj±ce na rzecz ochrony praw cz³owieka w Polsce
- Polska struktura Amnesty International, bêd±ca czê¶ci± ¶wiatowego ruchu dzia³aj±cego
w oparciu o idee Powszechnej Deklaracji Praw Cz³owieka.
- Helsiñska Fundacja Praw Cz³owieka w Polsce - niezale¿ny instytut edukacyjno-badawczy.
Sposób dochodzenia w³asnych praw w kraju
- W Polsce gwarancje ochrony wolno¶ci i praw zosta³y okre¶lone w Konstytucji w podrozdziale o takim samym tytule. Na podstawie art. 77 ust. 2, podstawowym ¶rodkiem dochodzenia w³asnych praw i wolno¶ci jest niczym nieograniczona oraz przed nikim nie zamkniêta droga s±dowa.

- W polskim systemie s±dowym i administracyjnym obowi±zuje dwuinstancyjno¶æ. Oznacza to, ¿e wszystkim obywatelom przys³uguje prawo zaskar¿enia orzeczeñ i decyzji wydanych przez organ pierwszej instancji.

- Równocze¶nie ka¿dy obywatel mo¿e zwróciæ siê do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich praw i wolno¶ci naruszonych przez organy w³adzy publicznej.

- Poszkodowani maj± równie¿ prawo wnoszenia skargi do Trybuna³u Konstytucyjnego, w sprawie zgodno¶ci z Konstytucj± ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego s±d lub organ administracyjny orzek³ lub podj±³ decyzjê naruszaj±c± ich prawa lub wolno¶ci.

- Obywatelowi przys³uguje prawo do rekompensaty, je¿eli organ w³adzy publicznej poprzez dzia³ania niezgodne z prawem wyrz±dzi³ mu szkodê.


Autor: Karol Macios
 
? poprzedni artyku³   nastêpny artyku³ ?
? ? biuro(at)www.wos.org.pl - Polityka prywatno¶ci

Angielski Geografia Ci±¿a Rosyjski Projektowanie stron Joomla Warszawa